Liste des noms latins des villes européennes

page de liste de Wikipédia

Cet article donne une liste de villes d'Europe ayant fait partie de l'Empire romain ou dont le nom latin[1] apparaît dans des documents historiques. L'utilisation religieuse et administrative de la langue latine ayant perduré longtemps après la fin de l'Empire, de nombreuses cités se sont donné un nom latin, même lorsqu'elles ont été créées plus récemment et même en dehors de l'ancien limes. De même, la tradition de se donner une devise en latin a contribué à ce que des villes se donnent un nom dans cette langue.

Allemagne modifier

Nom latin Nom français
Colonia Claudia Ara Agrippinensium Cologne
Aqua Villae Badenweiler
Aquisgrana, Aquis Granum, Aquae GranNi, Aquensis urbs, Granis aquae Aix-la-Chapelle
Arae Flaviae Rottweil
Assindria Essen
Augusta Vindelicorum Augsbourg
Aurelia Aquensi Baden-Baden
Badena civitas Baden
Batavis, Castra Batavorum, Castra Batava Passau
Berolinum Berlin
Bonna Bonn
Borbetomagus, Vormatia, Augusta Vangionum[2] Worms
Brema Brème
Brunsvicum Brunswick
Budissina Budisse
Cambodunum Kempten
Castra Regina, Ratisbona Ratisbonne
Castrum Novaesium Neuss
Chemnitium, Chemnicium Chemnitz
Cignavia, Cignea, Cygnea, Cynavia Zwickau
Clivia Clèves
Colonia Agrippina, Colonia Agrippinensis Cologne
Colonia Ulpia Traiana, Vetera Xanten
(Castellum apud) Confluentes Coblence
Constantia Constance
Cruciniacum Bad Kreuznach
Dispargum Duisbourg
Dresda Dresde
Emetha, Amuthon, Embda, Emda, Embden Emden
Erfordia, Erphesfurt Erfurt
Esilinga, Ezelinga, Ezzilinga Esslingen
Francofortum ad Moenum Francfort-sur-le-Main
Friburgum Brisgoviae Fribourg-en-Brisgau
Goettinga Göttingen
Goslaria Goslar
Hale Suevice Schwäbisch Hall - Hall in Schwaben
Hamburgum, Hamburgium, Hammonia Hambourg
Hannovera Hanovre
Herbipolis Wurtzbourg
Hildanus Hilden
Iuliacum Juliers
Lauriacum Lorch
Lavinga Lauenburg
Lindaugia, Lindavia Lindau
Lipsia Leipzig
Locoritum Lohr
Lubica (GOL[3]: Lubicana, Lubeca, Lubecum, Lubacovia, Lybichi) Lübeck
Magdeburgum Magdebourg
Manhemium Mannheim
Misnia (GOL[3]: Misnensis marchia) Meissen
Moguncia, Moguntia, Moguntiacum, Mogontiacum Mayence
Monachium, Monacum Munich
Monasterium in Eifel Bad Münstereifel
Monasterium Westphaliae Münster
Norimberga Nuremberg
Novaesium, Novensium Neuss
Noviomagus Nemetum (GOL[3]: Augusta Nemetum, Nemetis, Nemodona, Spira, Spiratia, Sphira, Spyrea) Spire
Noviomagus Trevirorum (NLU; GOL[3]: Augusta Trevirorum, Treviris, Treberis) Trèves
Patavia, Castra Batava Passau
Ratisbona, Radaspona Ratisbonne
Rigomagus Remagen
Stutgardia, Stuogardia Stuttgart
Tremonia Dortmund
Tubinga Tübingen
Tulpiacum, Tolbiacum Zülpich
Vetera, Colonia Ulpia Traiana Xanten
Wormatia Worms

Autriche modifier

Nom latin Nom français
Brigantium, Brigantia Brégence
Carnuntum Bad Deutsch-Altenburg - Petronell
Clagenfurtum Klagenfurt - Celovec
Iuenna Jaunstein - Podjuna
Iuvavum Salzbourg
Lentia Linz
Noreia Neumarkt in Steiermark
Oenipons Innsbruck
Ovilava Wels
Salisburgium, Iuvavia Salzbourg
Veldidena Wilten
Vindobona, Vienna (Austriae) Vienne
Virunum Maria Saal - Maria in Solio, (Gospa Sveta)

Belgique modifier

Nom latin Nom français
Aldenarda [1] Audenarde
Alostum [2] Alost
Anderlacum Anderlecht
Arvia Herve
Atuatuca Tungrorum Tongres
Brugae Bruges
Bruxella, Bruxellae Bruxelles
cARNOTUS Charleroi
Cortracum[3] Courtrai
Damma, Dammum Damme
Furna[4] Furnes
Gandavum[5] Gand
Leodium Liège
LUTOSA[4] Leuze-en-Hainaut
Namurcum Namur
Teneramonda[6] Termonde
Tornacum Tournai

Danemark modifier

Nom latin Nom français
Hafnia, Hauniae Copenhague

Espagne modifier

Nom latin Nom français
Asopus Aspe
Asturica Augusta Astorga
Iulia Augusta Faventia Paterna Barcino Barcelone
Colonia Norba Caesarina Cáceres
Augusta Urbs Gaditana Cadix
Julióbriga Campoo de Enmedio
Carthago Nova Carthagène
Corduba Colonia Patricia Cordoue
Colonia Iulia Augusta Emerita Mérida
Caesar Augusta Saragosse
Hispalis Séville
Baelo Claudia Tarifa
Colonia Iulia Urbs Triumphalis Tarraco Tarragone
Valentia Edetanorum Valence

Estonie modifier

Nom latin Nom français
Revalia Tallinn
Tharbata Tartu

Finlande modifier

Nom latin Nom français
Aboa Turku (Åbo)
Arctopolis Pori (Björneborg)
Arx Savonum Savonlinna (Nyslott)
Arx Tavastiae, Tavasteburgum Hämeenlinna (Tavastehus)
Borgoa Porvoo (Borgå)
Brahestadium Raahe (Brahestad)
Cajaneburgum Kajaani (Kajana)
Carolina Vetus Kokkola (Karleby)
Christinea Kristinestad (Kristiinankaupunki)
Fredericia Hamina (Fredrikshamn)
Helsinkium Helsinki (Helsingfors)
Michaelia Mikkeli (St. Michel)
Neo-Carolina Nykarleby (Uusikaarlepyy)
Neostadium Uusikaupunki (Nystad)
Ostia Carelorum Joensuu
Portus Mariae Mariehamn (Maarianhamina)
Raumoa Rauma (Raumo)
Sala Salo
Tammerforsia Tampere (Tammerfors)
Tornea Tornio (Torneå)
Uloa Oulu (Uleåborg)
Vallis Gratiae Naantali (Nådendal)
Vasa Vaasa (Vasa)

France modifier

Nom latin Nom français
Alba Helviorum Alba-la-Romaine (Ardèche)
Juliomagus, Juliomagus Andium, Andegavum Angers (Maine-et-Loire)
Aquae Sextiae Aix-en-Provence
Aquae Tarbellicae Dax
Arausio Orange
Arelate Arles
Argentoratum, Augusta Argentorate, Argentoria, Argentinensis Strasbourg
Arpajonum, Arpajoni castrum, Arpacona Arpajon
S. Audoeni fanum, villa od. domus Saint-Ouen
Augusta Suessionum Soissons
Augusta Viromanduorum Saint-Quentin
Augustodunum Autun
Augustodurum, Bajocae, Bajocassium civitas Bayeux
Augustomagus Senlis
Aureliani Orléans
Autessiodurum Auxerre
Autricum Chartres
Avenio Avignon
Bagacum Nerviorum Bavay (Nord)
Belna Beaune
Brestum, Brestia, Brivates Portis Brest
Brigantio Briançon
Burdigala Bordeaux
Caesarodunum, Turoni, Metropolis civitas Turonum, Turonorum, Augusta Turonum, T(h)oronus, Turonica civitas Tours
Caesaromagus Beauvais
Camaracum Cambrai
Castrum Caninum Château-Chinon
Castrum Vernonense Vernon
Catalaunum, Catelaunorum Châlons-sur-Marne
Condevincum Nantes
Condevincum Redonum Rennes
Corensi Corancy (Nièvre)
Crisenaria Cressy
Cularo (jusque 381) Grenoble
Damovilla Damville (Eure)
Darioritum Vannes
Decetia Decize (Nièvre)
Dinia, Diniensium civitas Digne-les-Bains (Alpes-de-Haute-Provence)
Divio Dijon
Divodurum Metz
Divona Cahors
Durocortorum Reims
Flavia (GOL[3]: Flaviacum) Saint-Germer-de-Fly (Oise)
Flaviniacum (GOL[3]: Flaviacum) Flavigny-sur-Ozerain (Côte-d'Or)
Forum Julii Fréjus, Var
Gesoriacum, Bononia Boulogne-sur-Mer
Glanum Saint-Rémy-de-Provence (Bouches-du-Rhône)
Gratianopolis (à partir de 381) Grenoble
Lugdunum Lyon
Lugdunum Clavatum, Laudunum, Laudunensis Laon
Lugdunum Convenarum Saint-Bertrand-de-Comminges
Lutetia Paris
Massilia Marseille
Medicinum Mézin (Lot-et-Garonne)
Mediolanum Aulercorum Évreux
Mediolanum Santonum Saintes
Narbo Martius, Narbonensis Narbonne
Nemausus Nîmes
Nemetacum Atrebatum Arras
Nicaea, Nicia, Masea Nice
Noviodunum Jublains (Mayenne)
Noviodunum Biturigum Neung-sur-Beuvron (Loir-et-Cher)
Noviomagus Lexoviorum (GOL[3]: Lexovium) Lisieux (Calvados)
Noviomagus Veromanduorum (GOL[3]: Noviomium, Noviomense palatium, Noviomum, Novionum) Noyon (Oise)
Novio Rito (GOL[3]: Niortum, Novirogus, Nyrax) Niort
Ramboletium Rambouillet
Ratiatum Rezé (Loire-Atlantique)
Rotomagus Rouen
Samarobriva Amiens
Spinetum, Spinogelum, Spinoilum, Espinolum Épinay-sur-Orge (Essonne)
Tolosa Toulouse
Vesontio Besançon
Vienna Allobrogum Vienne, Isère
Viennavicus Vienne-en-Val (Loiret)
Vierium Vihiers (Maine-et-Loire)
Vorgium Carhaix-Plouguer (Finistère)

Hongrie modifier

Nom latin Nom français
Ad Flexum Mosonmagyaróvár
Agria Eger
Alba Regia Székesfehérvár
Alisca Szekszárd
Altinum Kölked
Annamatia Baracs
Aquincum Budapest (Óbuda)
Arrabona Győr
Brigetio Komárom - Szöny
Budapestum, Budapestinum, Buda Vetus (Latin médiéval) Budapest
Caesariana Baláca
Campona Budapest (Nagytétény)
Cirpi Dunabogdány
Contra-Aquincum Budapest (Pest)
Contra Constantiam Dunakeszi
Gorsium, Herculia Tác
Intercisa Dunaújváros
Lussonium Dunakömlőd (de)
Matrica Százhalombatta
Mursella Mórichida
Partiscum Szeged
Quadrata Lébény
Sala Zalalövő
Savaria Szombathely
Scarbantia Sopron
Solva Esztergom
Strigonium (Latin médiéval) Esztergom
Sopianae Pécs
Tricciana Ságvár
Valcum Fenékpuszta (hu)
Vetus Salina Adony
Ulcisia Castra Szentendre

Lettonie modifier

Nom latin Nom français
Rugensis civitas Riga

Malte modifier

Nom latin Nom français
Civitas Victoriosa Rabat
Melita, Notabilis Mdina

Monaco modifier

Nom latin Nom français
Monaecum (GOL[3]: Monoecum, Portus Herculis Monoeci) Monaco

Norvège modifier

Nom latin Nom français
Osloensis Oslo
Bergensis Bergen
Hamarensis Hamar

Pays-Bas modifier

Nom latin Nom français
Ad Duodecimum lieu inconnu
Albaniana Alphen-sur-le-Rhin
Amivadum Amersfoort
Amstelodamum Amsterdam
Arenacum Arnhem
Blariacum Blerick
Carvium Herwen-De Bijland
Carvo Kesteren
Caspingio lieu inconnu
Castra Herculis Arnhem-Meinerswijk
Ceuclum Cuijk
Coriovallum Heerlen
Daventria Deventer
Eindovia Eindhoven
Elenio Naaldwijk
Fectio Vechten
Flevum Velsen
Forum Hadriani Voorburg
Ganuenta Colijnsplaat
Grinnes Rossum
Horgana Hargen (en)
Laurium, Laurum Woerden
Lefevanum Wijk bij Duurstede
Lugdunum, Lugdunum Batavorum Katwijk, Brittenburg, Leyde[5]
Matilo Leyde-Roomburg
Mariaucum Maurik
Mosae Traiectum Maastricht
Municipium Aelium Cananefatum Voorburg (MAC)
Nigrum Pullum Zwammerdam
Praetorium Agrippina Fauquemont
Sablones Venlo
Silva Ducis Bois-le-Duc
Tablis lieu inconnu
Traiectum Utrecht
Traiectum ad Mosam Maastricht
Ulpia Noviomagus Batavorum (HLU[6]; GOL[3]: Batavodurum, Niumagum, Niwimagum, Neumaia) Katwijk - Neumagen - Nimwegan, Gueldre
Venlonum Venlo
Vienna (Nederlandia), Vigenna Vianen
Vadae Wageningue

Pologne modifier

Nom latin Nom français
Bidgostia Bydgoszcz
Bilici-Biala, Bielici-Biala Bielsko-Biala
Calisia Kalisz
Cervimontium, Mons Cervi (adj. cervimontanus, hirschbergensis) Jelenia Góra
Cracovia Cracovie
Culmen Chełmno
Elbinga, Elbingus, Elbinca, Elbangum, Elbingense castrum Elbląg
Gedania, Gedanum, Dantiscum Gdańsk
Holsten Olsztyn
Ostrovia Ostrów, Ostrów Wielkopolski
Posnania, Poznania Poznań
Resovia Rzeszów
Sandomir Sandomierz
Siradia Sieradz
Stargardia Stargard Szczeciński
Thorunium Toruń
Varsovia, Varsavia Varsovie
Vratislavia, Wratislavia Wrocław

République tchèque modifier

Nom latin Nom français
Brunna Brno
Eburum, Olomutium, Olomucium Olomouc
Oppavia Opava
Pilsenum, Pilsna Plzeň
Praga Prague
Znoimium Znojmo

Royaume-Uni modifier

Nom latin Nom français
Aquae Sulis Bath
Segontium Caernarfon
Isca Caerleon
Isca Silurum Caerwent, près de Chepstow
Venta Icenorum Caistor St Edmund
Durovernum Cantiacorum Cantorbéry
Luguvalium Carlisle
Moridunum Carmarthen
Deva Chester
Noviomagus Regnorum Chichester
Corinum Dobunnorum Cirencester
Camulodunum Colchester
Durnovaria Dorchester
Dubris Douvres
Isca Dumnoniorum Exeter
Glevum Gloucester
Ratae Coritanorum Leicester
Lindum Lincoln
Londinium Londres
Mamucium Manchester
Pons Aelius Newcastle upon Tyne
Durobrivae Rochester
Verulamium St Albans
Calleva Atrebatum Silchester
Letocetum Wall, près de Lichfield
Venta Belgarum Winchester
Viroconium Cornoviorum Wroxeter
Eburacum York

Russie modifier

Nom latin Nom français
Archangelopolis (GOL[3]: S. Michaeli Archangeli fanum, Michaelopolis) Arkhangelsk
Asovia (GOL[3]: Assovium; HLU[6]: Tanais) Azov
Astrachan (HLU[6]: Astrachanum) Astrakhan
Casan, Cazan (GOL[3]: Casanum, Kazanum) Kazan
Iaroslavia (GOL[3]: Jereslavia) Iaroslavl
Moscua, Mosqua, Moscovia (HLU[6]: Moscha) Moscou
Novogardia Inferior Nijni Novgorod
Novogardia Magna Novgorod
Permia Perm
Petropolis, Petroburgum (GOL[3]: St. Petri fanum) Saint-Pétersbourg
Pscovia Pskov
Regiomontium (GOL[3]: Regiomontum, Regalis, Regius) Kaliningrad, Königsberg
Resan, Rezan (GOL[3]: Rhezania; HLU[6]: Rezana) Riazan
Rostovia Rostov
Smolenscum (GOL[3]: Smolska) Smolensk
Tueria (GOL[3]: Tuera, Twera) Tver
Volodimiria Vladimir
Viatcia Kirov, Viatka
Viburga, Viburgum Careliorum (GOL[3]: Viburgus) Vyborg

Slovaquie modifier

Nom latin Nom français
Neosolium Banská Bystrica
Semnichia Banská Štiavnica
Bartpha, Bartfa Bardejov
Forum Dominarum Bátovce
Pos(s)onium, Istropolis, Danubiopolis,
Wratisslaburgium
Bratislava
Divinium Devín
Celemantia Iža (Izsa)
Caesaropolis, Cismarcinum, Forum Caseorum Kežmarok
Cassovia Košice (Cassovie)
Crempnichia Kremnica
Leuconium, Leuchovia Levoča
Castrum Novum Nové Zámky
Villa Theutonicalis Poprad
Fragopolis, Eperiessinum Prešov
Gerulata, Gerulatis Rusovce
Scepusium, Scepusiensis cominatus Spiš
Iglovia, Nova Villa Spišská Nová Ves
Latina villa Spišské Vlachy
Suburbium, Villa Sub Castro Spišské Podhradie
Anavum Štúrovo (Párkány)
Laugaricio, Singone Trenčín
Tirnavia, Tyrna, Tyrnavia Trnava
Crux Sancta, Sancta Crux ad Granum Žiar nad Hronom
Solna Žilina
Veterosolium, Vetusolium, Solium Zvolen

Suède modifier

Nom latin Nom français
Amalia Åmål
Arosia Västerås
Boërosia Borås
Calmaria Kalmar
Caroli Corona Karlskrona
Carolina Vetus Gamla Karleby
Christinae portus Kristinehamn
Christiania Kristianstad
Cimbrorum portus Simrishamn
Copinga Köping
Coronia Landskrona
Dalecarlius Dalälven
Eckesioea, Ecksium Eksjö
Encopia Enköping
Falcopia Falköping
Gevalia Gävle
Gothia Göteborg
Halmostadium Halmstad
Hiovia Hjo
Holmia, Stockholmia Stockholm
Hudvicovaldum Hudiksvall
Iuncopia Jönköping
Lagaholmia Laholm
Lidcopia Lidköping
Lincopia Linköping
Lindesberga, Linda Lindesberg
Lula Luleå
Lunda Lund
Malmogia Malmö
Medicorum villa Medevibrunn
Nicopia Nyköping
Norcopia Norrköping
Orebrogia Örebro
Oresundae Öresund
Pax Mariae Mariefred
Pitovia Piteå
Schedina Skövde
Stenbrovium Stenbro
Stocholmia, Holmia Stockholm
Sudercopia Söderköping
Telga Tälje (sv)
Upsala Uppsala
Uraniburgum Uranienborg
Urbs Mariae Mariestad
Vadstenium Vadstena
Vemmaria, Wemmaria Vimmerby
Vexionia Växjö
Visingsburgum, Wisingsburgum Visingsborg
Ystadium, Istadium, Ustadium Ystad

Suisse modifier

Nom latin Nom français
Acaunum, Agaunum Saint-Maurice
Sedunum Sion
Ad Fines Pfyn
Aquae Helveticae Baden
Arbor Felix Arbon
Augusta Raurica Kaiseraugst
Aventicum Avenches
Basilia, Basilea Bâle
Berna Berne
Brienzola Brienz
Brunntrudum, Bruntraut Porrentruy
Curia Coire
Eburodunum Yverdon-les-Bains
Genava Genève
Lousonna Lausanne
Minnodunum Moudon
Morgiis Morges
Noviodunum (Colonia Iulia Equestris) Nyon
Octodurum Martigny
Petinesca Studen
Ponczirrum Baltschieder
Solodurum/Salodurum Soleure
Suitia Schwytz
Tugium Zoug
Turicum, Tiguri Zurich
Urba Orbe
Vibiscum Vevey
Vindonissa Windisch
Vitudurum Winterthour
Eburodunum Yverdon-les-Bains

Ukraine modifier

Nom latin Nom français
Chiovia, Kiovia Kiev
Leopolis Lviv
Novogardia Severiae Novhorod-Siverskyï
Pereaslavia Pereiaslav

Notes modifier

  1. En réalité latinisé, puisque la plupart de ces noms n'a pas de sens en latin, mais dans d'autres langues comme le celtique, etc. et / ou sont postérieurs à la disparition du latin comme langue vivante.
  2. Laurent Eschard, dictionnaire géographique portatif ou description des empires, royaumes, républiques... des quatre parties du monde... Paris, Auguste Delalain, 1810, p. 729
  3. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t et u GOL: J.G. Th.Graesse, Orbis latinus: Lexikon lateinischer geographischer Namen des Mittelalters und der Neuzeit (1909). Un travail méticuleux de chercheurs allemands et disponible en ligne. Il faut cependant comprendre les noms de pays en allemand, tels qu'ils étaient en 1909.
  4. « origine du nom lutosa | Lutosa », sur www.lutosa.com (consulté le )
  5. À la période humaniste, on pensait que Leyde provenait du site romain de Lugdunum Batavorum, et c'est donc ce nom latin qui servait à désigner Leyde
  6. a b c d et e HLU : Hofmann, Johann Jacob (1635-1706) : Lexicon Universale

Articles connexes modifier

Liens externes modifier