« Tanganyika Concessions Limited » : différence entre les versions

Contenu supprimé Contenu ajouté
Adri08 (discuter | contributions)
Adri08 (discuter | contributions)
Aucun résumé des modifications
 
(7 versions intermédiaires par 4 utilisateurs non affichées)
Ligne 1 :
{{Infobox}}
'''Tanganyika Concessions Limited''' est une compagnie britannique fondée en 1899 pour l'exploitation de mines en [[Rhodésie du Nord|Rhodésie]].
Société minière et ferroviaire britannique fondée par l'ingénieur et entrepreneur écossais [[ Robert Williams (entrepreneur)|Robert Williams]] en 1899 son objectif était d'exploiter les minéraux en Rhodésie du Nord et dans l'État libre du Congo. Parmi les filiales détenues en partie, on trouve l'[[Union minière du Haut-Katanga]] (UMHK), qui exploite la partie katangaise de la « [[Copperbelt|ceinture du cuivre]] », et le [[chemin de fer de Benguela]], qui assure une liaison ferroviaire à travers l'Angola jusqu'à l'océan Atlantique. Les banques belges ont fini par prendre le contrôle de la société. La concession ferroviaire angolaise a été restituée à l'État angolais en 2001.
== Historique ==
La Tanganyika Concessions Limited est fondée en 1899 pour le compte de [[Daisy Greville, comtesse de Warwick]]. La compagnie est dirigée par [[Robert Williams (entrepreneur)|Robert Williams]] (1860-1938), ingénieur des mines et entrepreneur proche de Cecil Rhodes. En 1906, la Tanganyika Concessions Limited et la [[Société générale de Belgique]] fondent l'[[Union minière du Haut Katanga]].
Ligne 9 ⟶ 10 :
== Premières explorations ==
[[Image:Kansanshi1.jpg|vignette|Mine de cuivre de Kansanshi]]
Le {{date|5 avril 1899}}, Williams envoye une équipe d'exploration dans le bassin hydrographique du Congo-Zambesi, composée de cinq Européens et de 35 Africains et dirigée par le géologue [[George Grey]] (1868-1911), frère cadet de [[Edward Grey (1er vicomte Grey de Fallodon)|Sir Edward Grey]]{{sfn|Särkkä|2016|p=17}} qui découvrent à environ {{nbr|16| km}} au sud de la frontière les travaux de l'ancienne mine de cuivre de Kansanshi et le {{date|6 septembre 1899}}, y déposent des claims pour le compte de TCL. Le {{date|24 novembre 1899}}, Grey retourne à [[Bulawayo]] pour communiquer ses découvertes à Williams et indique que la majeure partie du minerai semble se trouver au Katanga.{{sfn|Särkkä|2016|p=18}} Il décrit les gisements de cuivre comme étant « scandaleusement riches ». Williams tente en vain d'intéresser le roi [[Léopold II de Belgique]] à l'exploitation à grande échelle de la ceinture de cuivre. Léopold, qui commençait à tirer des bénéfices importants des exportations de caoutchouc et d'ivoire, n'apprécie pas les critiques britanniques concernant le traitement brutal qu'il infligeait à la population locale et se retint donc de le faire.{{sfn|Wilson|2016|loc=PT149}}
 
Après l'obtention de la concession CSK par TCL, une deuxième expédition plus importante part le {{date|15 avril 1901}} pour le [[Kansanshi]].{{sfn|Särkkä|2016||p=18}} Une autre expédition part pour le Katanga via Abercorn ([[Mbala (Zambie)|Mbala]]) et établit un camp à la [[mine de Kambove]].{{sfn|Särkkä|2016||p=19}} Entre juin et octobre 1902, les prospecteurs jalonnent 50 concessions au Katanga. De nombreuses anciennes mines de cuivre ont été localisées par la simple méthode consistant à demander à la population locale où l'on pouvait trouver du cuivre.{{sfn|Särkkä|2016|p=24}}
 
Après l'obtention de la concession CSK par TCL, une deuxième expédition plus importante part le {{date|15 avril 1901}} pour le [[Kansanshi]].{{sfn|Särkkä|2016||p=18}} Une autre expédition part pour le Katanga via Abercorn ([[Mbala (Zambie)|Mbala]]) et établit un camp à la [[mine de Kambove]].{{sfn|Särkkä|2016||p=19}} Entre juin et octobre 1902, les prospecteurs jalonnent 50 concessions au Katanga. De nombreuses anciennes mines de cuivre ont été localisées par la simple méthode consistant à demander à la population locale où l'on pouvait trouver du cuivre.{{sfn|Särkkä|2016|p=24}}
== Histoire ultérieure ==
[[Image:UMHK 1917.jpg|vignette|UMHK traitement du minerai à [[Lubumbashi|Élisabethville]] (aujourd'hui Lubumbashi) en 1917]]
[[Image:White nurses of the Union Minière du Haut Katanga April 1918.JPG|vignette|UMHK Infirmiers et assistants 1918]]
La CSK crée en 1902 la Compagnie du [[Chemin de fer du Katanga}}]] (CFK) dotée d'un capital de {{nbr|1.000.000|francs}}. L'État libre du Congo détient {{nbr|2 400| actions}} et Robert Williams {{nbr|1 600}}. Théodore Heyvaert est président et Robert Williams vice-président. Le CFK doit construire des liaisons avec la région où la ville d'Elisabethville ([[Lubumbashi]]) est fondée. Une ligne devait être reliée aux chemins de fer rhodésiens à [[Sakania]], tandis qu'une autre devait être reliée au port de [[Bukama]] sur le fleuve [[Congo (fleuve)|Lualaba]].{{sfn|BCK - KDL}}
 
Au début de l'année 1903, Williams envisage la construction d'un chemin de fer entre Lobito, sur la côte atlantique de l'Angola, et les mines de cuivre, avec les entrepreneurs Pauling & Co, mais les coûts s'avèrent excessifs.{{sfn|Särkkä|2016|p=33}} Le chemin de fer rhodésien est prolongé vers le nord depuis Bulawayo via les gisements de charbon de Wankie ([[Hwange]]) et les [[chutes Victoria]], atteignant Kalomo en 1905 et Broken Hill ([[Kabwe]]) en 1906.{{sfn|Särkkä|2016|pp=33–34}} La concession de TCL au Katanga expire le {{date|28 octobre 1906}} et l'[[Union minière du Haut-Katanga]] (UMHK) est créée afin d' exploiter les gisements.{{sfn|Särkkä|2016|p=35}} La [[Compagnie du chemin de fer du bas-Congo au Katanga|Compagnie du Chemin de fer du Bas-Congo]] au [[Katanga]] est fondée le {{date|31 octobre 1906}} afin de construire et exploiter une ligne reliant Bukama à Port Francqui ([[Ilebo]]) sur la rivière [[Kasaï (rivière)|Kasai]], d'où les minerais peuvent être expédiés vers l'Atlantique via Léopoldville ([[Kinshasa]]). Robert Williams ne prend qu'une participation directe minime, tandis que l'UMHK détient près de 10 % et que l'État devient l'actionnaire principal.{{sfn|BCK - KDL}}
Ligne 30 ⟶ 32 :
 
== Notes et références ==
{{Traduction/Référence|en|Tanganyika Concessions|1197498808}}
{{Références}}
 
== Bibliographie ==
*{{Lien web |urllangue=https://mpra.ub.uni-muenchen.de/11295/1/MPRA_paper_11295.pdfen |accessdateprénom=2021Jan-04-02 Frederik |publisher=Ghent University |year=2008 |lastnom=Abbeloos |first=Jan-Frederik |titletitre=Belgium's Expansionist History between 1870 and 1930: Imperialism and the Globalisation of Belgian Business |url=https://mpra.ub.uni-muenchen.de/11295/1/MPRA_paper_11295.pdf |éditeur=Ghent University |année=2008 |consulté le=2021-04-02 |hdl=1854/LU-436257 }}
*{{lienLien web |idlangue=Annual Review 1959en |titletitre=Annual Review |url=https://books.google.com/books?id=3M8RAAAAIAAJ&pg=PA305 |accessdateéditeur=Mining Journal. |année=1959 |consulté le=2021-04-05 |yearid=1959|publisher=MiningAnnual Journal.Review 1959}}
*{{lienLien web |titlelangue=en |prénom=Peter |nom=Ball |titre=Benguela - More than just a current |url=http://www.heritageportal.co.za/article/benguela-more-just-current |websitesite=The Heritage Portal |last=Ball |first=Peter |date=11 January 2015 |access-dateconsulté le=2020-04-04 |archive-date=24 September 2015|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924025812/http://www.heritageportal.co.za/article/benguela-more-just-current |archive-date=24 September 2015}}
*{{lienLien web |langue=en |titre=BCK - KDL - Le site des chemins de fer du Katanga |url=http://www.bck-kdl.be/compagnies.htm |accessdateannée=2010 |consulté le=2021-03-31 |titleid=BCK - KDL - Le site des chemins de fer du Katanga |year=2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101204151247/http://www.bck-kdl.be/compagnies.htm |archive-date=2010-12-04}}
*{{lienLien web |langue=en |titre=Billions lost as colonialists ferry minerals out of Uganda |url=https://www.monitor.co.ug/uganda/magazines/people-power/billions-lost-as-colonialists-ferry-minerals-out-of-uganda-1598858 |accessdatepériodique=2021-04-04Daily |title=Billions lost as colonialists ferry minerals out ofMonitor (Uganda) |date=31 January 2015 |journalconsulté le=Daily Monitor (Uganda)2021-04-04 |id=Billions lost ... Daily Monitor}}
|archive-date=2010-12-04 |id=BCK - KDL}}
*{{Lien web |langue=en |prénom=Deborah Fahy |nom=Bryceson |prénom2=Eleanor |nom2=Fisher |prénom3=Jesper Bosse |nom3=Jønsson |prénom4=Rosemarie |nom4=Mwaipopo |titre=Mining and Social Transformation in Africa: Mineralizing and Democratizing Trends in Artisanal Production |url=https://books.google.com/books?id=BSZrAQAAQBAJ&pg=PA83 |éditeur=Routledge |date=2013-10-15 |isbn=978-1-135-05198-3}}
*{{lien web |url=https://www.monitor.co.ug/uganda/magazines/people-power/billions-lost-as-colonialists-ferry-minerals-out-of-uganda-1598858 |accessdate=2021-04-04 |title=Billions lost as colonialists ferry minerals out of Uganda |date=31 January 2015 |journal=Daily Monitor (Uganda) |id=Billions lost ... Daily Monitor}}
*{{Ouvrage |lastlangue=Clarence-Smithen |firstprénom1=W.G. |titlenom1=Clarence-Smith |titre=The Third Portuguese Empire, 1825–1975: A Study in Economic Imperialism |date=1985 |publisheréditeur=Manchester University Press |date=1985}}
*{{lien web |url=https://books.google.com/books?id=BSZrAQAAQBAJ&pg=PA83|date=2013-10-15|publisher=Routledge|isbn=978-1-135-05198-3 |last1=Bryceson|first1=Deborah Fahy|last2=Fisher|first2=Eleanor|last3=Jønsson|first3=Jesper Bosse|first4=Rosemarie |last4=Mwaipopo |title=Mining and Social Transformation in Africa: Mineralizing and Democratizing Trends in Artisanal Production}}
*{{Lien web |langue=fr |titre=Compagnie du Congo pour le Commerce et l'Industrie. CCCI |url=https://archives.africamuseum.be/agents/corporate_entities/21 |série=Africa Museum |consulté le=2021-03-17 |id=CCCI Africa Museum}}
*{{Ouvrage |last=Clarence-Smith |first=W.G. |title=The Third Portuguese Empire, 1825–1975: A Study in Economic Imperialism |date=1985 |publisher=Manchester University Press}}
*{{lienLien web |langue=en |titre=Comité spécial du Katanga. CSK |url=https://archives.africamuseum.be/agents/corporate_entities/2117 |accessdatesérie=2021-03-17Africa Museum |languageconsulté le=fr2021-04-03 |id=CCCIComité Africa Museum |title=Compagniespécial du Congo pour le Commerce et l'IndustrieKatanga. CCCI |work=Africa MuseumCSK}}
*{{lienLien web |langue=en |prénom=S. |nom=Cripps |titre=Tanganyika Concessions, Ltd(Shares Sale) |url=https://hansard.parliament.uk/Commons/1950-04-27/debates/03f4f024-40d6-45e7-b010-1149ae2fee73/TanganyikaConcessionsLtd(SharesSale) |accessdatesérie=2021-04-04 |last=Cripps |first=S. |title=Tanganyika Concessions, Ltd(Shares Sale) |volume=474Hansard |date=27 April 1950 |workconsulté le=Hansard2021-04-04 |volume=474}}
*{{lien web |url=https://archives.africamuseum.be/agents/corporate_entities/17 |accessdate=2021-04-03 |title=Comité spécial du Katanga. CSK |work=Africa Museum |id=Comité spécial du Katanga. CSK}}
*{{lienLien web |lastlangue=Dietzen |firstprénom=Sarah |nom=Dietz |titletitre=Entrepreneurship in the Age of Empire: Colonialism, Collaboration and Exploitation |url=https://books.google.com/books?id=LK0PEAAAQBAJ&pg=PT106 |accessdateéditeur=2021-04-05Taylor & Francis |date=2020-12-30|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-1-00-029961-8 |consulté le=2021-04-05}}
*{{lien web |url=https://hansard.parliament.uk/Commons/1950-04-27/debates/03f4f024-40d6-45e7-b010-1149ae2fee73/TanganyikaConcessionsLtd(SharesSale) |accessdate=2021-04-04 |last=Cripps |first=S. |title=Tanganyika Concessions, Ltd(Shares Sale) |volume=474 |date=27 April 1950 |work=Hansard}}
*{{lienLien web |authorlangue=en |auteur=GB Colonial Office |titletitre=Tanganyika Under United Kingdom Administration: Report by Her Majesty's Government in the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland to the General Assembly of the United Nations |url=https://books.google.com/books?id=IVoOAQAAIAAJ&pg=PA132 |accessdate=2021-04-05|year=1937|publisheréditeur=H.M. Stationery Office |année=1937 |consulté le=2021-04-05}}
*{{lien web |last=Dietz|first=Sarah|title=Entrepreneurship in the Age of Empire: Colonialism, Collaboration and Exploitation|url=https://books.google.com/books?id=LK0PEAAAQBAJ&pg=PT106 |accessdate=2021-04-05|date=2020-12-30|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-1-00-029961-8}}
*{{lienLien web |titre=Geita Mine |url=https://www.mindat.org/loc-30320.html |accessdatesérie=Mindat |consulté le=2021-04-05 |title=Geita Mine |work=Mindat |id=Geita Mine ... Mindat}}
*{{lien web |author=GB Colonial Office|title=Tanganyika Under United Kingdom Administration: Report by Her Majesty's Government in the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland to the General Assembly of the United Nations|url=https://books.google.com/books?id=IVoOAQAAIAAJ&pg=PA132|accessdate=2021-04-05|year=1937|publisher=H.M. Stationery Office}}
*{{lienLien web |lastlangue=Hanlonen |firstprénom=Joseph |titlenom=Hanlon |titre=Beggar Your Neighbours: Apartheid Power in Southern Africa |url=https://archive.org/details/beggaryourneighb00hanl |accès url-access=registrationinscription |date=1986 |publisheréditeur=Indiana University Press |date=1986 |page=[https://archive.org/details/beggaryourneighb00hanl/page/168 168] }}
*{{lien web |url=https://www.mindat.org/loc-30320.html |accessdate=2021-04-05 |title=Geita Mine |work=Mindat |id=Geita Mine ... Mindat}}
*{{lienLien web |langue=en |prénom=Linda M. |nom=Heywood |titletitre=The Growth and Decline of African Agriculture in Central Angola, 1890-1950 |first=Linda M. |url=https://www.jstor.org/stable/2636387 |viasite=[[JSTOR]] |last=Heywood |journalpériodique=Journal of Southern African Studies |volume=13 |issue=3 |date=April 1987 |pages=355–371 |publisheréditeur=Taylor & Francis, Ltd. |date=April 1987 |doi=10.1080/03057078708708150 |jstor=2636387 |page=355–371 |volume=13 |issue=3}}
*{{lien web |last=Hanlon |first=Joseph |title=Beggar Your Neighbours: Apartheid Power in Southern Africa |url=https://archive.org/details/beggaryourneighb00hanl |url-access=registration |date=1986 |publisher=Indiana University Press |page=[https://archive.org/details/beggaryourneighb00hanl/page/168 168] }}
*{{lienLien web |lastlangue=Higginsonen |firstprénom=John |nom=Higginson |titletitre=A Working Class in the Making: Belgian Colonial Labor Policy, Private Enterprise, and the African Mineworker, 1907-1951 |url=https://books.google.com/books?id=83Oo5-PT45cC&pg=PA238 |accessdate=2021-04-05|year=1989|publisheréditeur=Univ of Wisconsin Press |année=1989 |isbn=978-0-299-12070-2 |consulté le=2021-04-05}}
*{{lien web|title=The Growth and Decline of African Agriculture in Central Angola, 1890-1950 |first=Linda M. |url=https://www.jstor.org/stable/2636387 |via=[[JSTOR]] |last=Heywood |journal=Journal of Southern African Studies |volume=13 |issue=3 |date=April 1987 |pages=355–371 |publisher=Taylor & Francis, Ltd.|doi=10.1080/03057078708708150 |jstor=2636387 }}
*{{Ouvrage |langue=fr |prénom1=Robert |nom1=Kovar |titre=La congolisation de l'Union minière du Haut-Katanga |numéro dans collection=13 |année=1967 |pages totales=747–748 |journal=Annuaire français de droit international}}
*{{lien web |last=Higginson|first=John|title=A Working Class in the Making: Belgian Colonial Labor Policy, Private Enterprise, and the African Mineworker, 1907-1951 |url=https://books.google.com/books?id=83Oo5-PT45cC&pg=PA238|accessdate=2021-04-05|year=1989|publisher=Univ of Wisconsin Press|isbn=978-0-299-12070-2}}
*{{Ouvrage |langue=en |titre=The Statist: A Journal of Practical Finance and Trade |éditeur=Published at "The Statist" Office |année=1895 |titre chapitre=Mining Market |id=Mining Market 1895 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=JP2nDkyoGuwC&pg=PA337}}
*{{ouvrage |langue=en|title=La congolisation de l'Union minière du Haut-Katanga |journal=Annuaire français de droit international |language=fr |last=Kovar |first=Robert |year= 1967 |issue=13 |pages=747–748}}
*{{lienLien web |langue=en |prénom=Kenneth |nom=Noble |titre=Railroad in Angola to Be Revived |url=https://www.nytimes.com/1989/11/13/business/international-report-railroad-in-angola-to-be-revived.html |accessdate=2021-04-04 |last=Noble |first=Kenneth |title=Railroad in Angola to Be Revived |journalpériodique=The New York Times |date=13 November 1989 |consulté le=2021-04-04}}
*{{ouvrage|langue=en| title=The Statist: A Journal of Practical Finance and Trade|chapter-url=https://books.google.com/books?id=JP2nDkyoGuwC&pg=PA337 |chapter=Mining Market |year=1895|publisher=Published at "The Statist" Office |id=Mining Market 1895}}
*{{lienLien web |langue=en |titre=The Cambridge History of Africa |url=https://books.google.com/books?id=xh-QcHRG3OwC&pg=PA342 |accessdateéditeur=Cambridge University Press |année=1975 |isbn=978-0-521-22803-9 |consulté le=2021-03-17|year=1975 |editor1-last=Oliver |editor1-first=Roland |editor2-last=Sanderson |editor2-first=G.N.|title=The Cambridge History of Africa }}
*{{lien web |url=https://www.nytimes.com/1989/11/13/business/international-report-railroad-in-angola-to-be-revived.html |accessdate=2021-04-04 |last=Noble |first=Kenneth |title=Railroad in Angola to Be Revived |journal=The New York Times |date=13 November 1989}}
*{{lienLien web |langue=en |titre=Paul Charles Cuthbert Cayley |url=https://www.nmrs.org.uk/resources/obituaries-of-members/c/paul-charles-cuthbert-cayley/ |accessdate=2021-04-05 |title=Paul Charles Cuthbert Cayley |publisheréditeur=NMRS Northern Mine Research Society |consulté le=2021-04-05 |id=Paul Charles Cuthbert Cayley NMRS}}
*{{lien web |url=https://books.google.com/books?id=xh-QcHRG3OwC&pg=PA342|accessdate=2021-03-17|year=1975 |editor1-last=Oliver|editor1-first=Roland|editor2-last=Sanderson|editor2-first=G.N.|title=The Cambridge History of Africa
*{{lienLien web |titlelangue=en |prénom=Wolf |nom=Radmann |titre=The Nationalization of Zaire's Copper: From Union Minière to Gecamines |first=Wolf |via=[[JSTOR]] |url=https://www.jstor.org/stable/4185805 |lastsite=Radmann[[JSTOR]] |journalpériodique=Africa Today |volumeéditeur=25Indiana |issue=4,University Development for Whom?Press |date=October–December 1978 |pagesjstor=4185805 |page=25–47 |publishervolume=Indiana25 University Press|jstorissue=41858054, Development for Whom?}}
|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-22803-9}}
*{{Lien web |langue=en |prénom=A. D. |nom=Roberts |titre=The Gold Boom of the 1930s in Eastern Africa |url=https://www.jstor.org/stable/722296 |site=[[JSTOR]] |périodique=African Affairs |éditeur=Oxford University Press on behalf of The Royal African Society |date=October 1986 |doi=10.1093/oxfordjournals.afraf.a097817 |jstor=722296 |page=545–562 |volume=85 |issue=341}}
*{{lien web |url=https://www.nmrs.org.uk/resources/obituaries-of-members/c/paul-charles-cuthbert-cayley/ |accessdate=2021-04-05 |title=Paul Charles Cuthbert Cayley |publisher=NMRS Northern Mine Research Society |id=Paul Charles Cuthbert Cayley NMRS}}
*{{Lien web |langue=en |prénom=T. |nom=Särkkä |titre=The Lure of Katanga Copper : Tanganyika Concessions Limited and the Anatomy of Mining and Mine Exploration 1899–1906. |url=http://urn.fi/URN:NBN:fi:jyu-201909124130 |périodique=South African Historical Journal |année=2016 |doi=10.1080/02582473.2016.1153707 |page=318–341 |volume=68 |issue=3 |s2cid=148541558}}
*{{lien web |title=The Nationalization of Zaire's Copper: From Union Minière to Gecamines |first=Wolf |via=[[JSTOR]] |url=https://www.jstor.org/stable/4185805 |last=Radmann |journal=Africa Today |volume=25 |issue=4, Development for Whom? |date=October–December 1978 |pages=25–47 |publisher=Indiana University Press|jstor=4185805 }}
*{{lienLien web |langue=en |prénom=Theo |nom=Schilderman |titre=Minerals of the Congo |url=http://www.philafrica.be/CONGOLATRES/bulletins/31%20-%20CONGOLATRES%20-%20dec%202017.pdf |accessdate=2021-04-05 |last=Schilderman|journalpériodique=Les Congolâtres |titledate=MineralsDecember of2017 the|consulté Congole=2021-04-05 |pagespage=5–88 |first=Theo |issue=31 |date=December 2017}}
*{{lien web |title=The Gold Boom of the 1930s in Eastern Africa |first=A. D. |via=[[JSTOR]] |url=https://www.jstor.org/stable/722296
*{{lienLien web |langue=en |titre=Tanks Group Archive |url=http://archiveshub.jisc.ac.uk/manchesteruniversity/data/gb133-tanks|accessdate=2024-01-14 |title=Tanks Group Archive |publisheréditeur=John Rylands Research Institute and Library |consulté le=2024-01-14 |id=Tanks Group Archive}}
|last=Roberts |journal=African Affairs |volume=85 |issue=341 |date=October 1986 |pages=545–562 |publisher=Oxford University Press on behalf of The Royal African Society|doi=10.1093/oxfordjournals.afraf.a097817 |jstor=722296 }}
*{{lienLien web |langue=en |titre=The Game of Speculation |url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015056059333;view=1up;seq=115 |titlepériodique=The GameQuarterly of SpeculationReview |iddate=The Game of SpeculationJanuary 1903 |pagespage=88–114 |journalid=The QuarterlyGame Reviewof |date=JanuarySpeculation 1903 |volume=197}}
*{{lien web |last=Särkkä |first=T. |year=2016 |title=The Lure of Katanga Copper : Tanganyika Concessions Limited and the Anatomy of Mining and Mine Exploration 1899–1906.
*{{lienLien web |authorlangue=en |auteur=US Bureau of Mines |titletitre=Mineral Trade Notes |url=https://books.google.com/books?id=BnpOAAAAMAAJ&pg=RA10-PA12 |accessdate=2021-04-05|year=1961|publisheréditeur=U.S. Department of the Interior, Bureau of Mines. |année=1961 |consulté le=2021-04-05}}
|journal=South African Historical Journal |volume=68 |issue=3 |pages=318–341 |doi=10.1080/02582473.2016.1153707|s2cid=148541558 |url=http://urn.fi/URN:NBN:fi:jyu-201909124130 }}
*{{lienLien web |editor-lastlangue=Wilsonen |editor-first=Eric |titletitre=The Dual State: Parapolitics, Carl Schmitt, and the National Security Complex |year=2016|publisher=Routledge |url=https://books.google.com/books?id=eO7OCwAAQBAJ&pg=PT149 |éditeur=Routledge |année=2016 |isbn=9781317035220 |editor-last=Wilson |editor-first=Eric}}
*{{lien web |url=http://www.philafrica.be/CONGOLATRES/bulletins/31%20-%20CONGOLATRES%20-%20dec%202017.pdf |accessdate=2021-04-05 |last=Schilderman|journal=Les Congolâtres |title=Minerals of the Congo |pages=5–88 |first=Theo |issue=31 |date=December 2017}}
*{{lien web |url=http://archiveshub.jisc.ac.uk/manchesteruniversity/data/gb133-tanks|accessdate=2024-01-14 |title=Tanks Group Archive |publisher=John Rylands Research Institute and Library |id=Tanks Group Archive}}
*{{lien web |url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015056059333;view=1up;seq=115 |title=The Game of Speculation |id=The Game of Speculation 1903 |pages=88–114 |journal=The Quarterly Review |date=January 1903 |volume=197}}
*{{lien web |author=US Bureau of Mines|title=Mineral Trade Notes|url=https://books.google.com/books?id=BnpOAAAAMAAJ&pg=RA10-PA12 |accessdate=2021-04-05|year=1961|publisher=U.S. Department of the Interior, Bureau of Mines.}}
*{{lien web |editor-last=Wilson |editor-first=Eric |title=The Dual State: Parapolitics, Carl Schmitt, and the National Security Complex |year=2016|publisher=Routledge |url=https://books.google.com/books?id=eO7OCwAAQBAJ&pg=PT149 |isbn=9781317035220}}
 
== Liens externes ==
* {{en}} [http://www.library.manchester.ac.uk/searchresources/guidetospecialcollections/atoz/tanksgrouparchive/ Tanks Group archive - The University of Manchester Library]
{{liens}}
 
{{Portail|Mine|Entreprises|Zambie|Royaume-Uni}}